nog vaak door aankomende leerlingen wordt
opgedreund.
A. D. S.

Algemeene Geschiedenis der Wereld, 1ste deel,
1ste stuk, bl. 252–257.
C. A. C.

Eerste Berijmde Verzen (I.; bl. 55, 83, 142, 200, 262). In CICERONIS Tusculanae Quaestiones, Lib. I.; Cap. XXXV., vind ik nog de volgende jambische verzen, die rijmen :

Haec ómnia vidi inflámmari,
PRIAMO vi vitam evitari,
Jovis áram sanguine turpari.

C. A. C.

Tijdrekening (I.; bl. 56, 201). Behalve de door TUSCO genoemde getallen kunnen nog de navolgende worden opgegeven;

Schepping.

EUSEBIUS. AFRICANUS. CLEMENS. Al. 5199 of 4228. 5500. 5624. PANODORUS.Alf.tab. PETAVIUS.SCALIGER.

Aardappelen (I.; bl. 23, 52, 53, 78, 262, 355). Op de laatstgenoemde bladzijde schrijft F. C. W.: Ook de Nederlandsche kruidkundige CLUSIUS, Hoogleeraar te Leyden, kwam in 1589 in het bezit van aardappelen, welke hij eerst in den Botanischen tuin liet aankweeken". Zie hier, wat ik er van lees in de Vaderlandsche Letteroefeningen van December, 1843; bl. 773: » JOHANNES MATTHAEUS, Hoogleeraar der Geneeskunde te Herborn, heeft, omstreeks het jaar 1621, de eerste aardappelen in het Nassausche gepoot, welke hij uit Engeland ontvangen had. Hij behandelde ze als een tot sieraad bestemd gewas, 't welk hij daarom ook in een pot voor zijn venster ten toon stelde. Toen nu de Dochter van een aanzienlijk Burger der stad, juist ten tijde dat de plant haren bloesem ontwikkeld had, bruiloft zou houden, verzocht haar vader om deze Indien IOTA Verder iets over het jaar der zeldzame bloem tot tooisel der bruid. MAT- schepping, en over het verschil in de onderTHAEUS gaf ze en het lieftallige bruidje droegscheidene teksten enz. wil lezen, zoo sla hij de aardappelenbloem aan haren boezem. In het jaar 1630 wist men reeds eenigzins beter, waartoe het gewas dienstig kon zijn", ofschoon, zoo als een gelijktijdig schrijver meldt, de Edellui de knollen van den Solanum Tuberosum nog, om hunne zeldzaamheid, bij het nageregt op tafel deden verschijnen".

J. SCHREUDER.

Sanchoniaton (I.; bl. 54, 82, 140). Over den leeftijd van SANCHONIATON, den phoenicischen geschiedschrijver, is men het niet eens geworden. Van hem zegt MORERI: » Il écrivit en Phénicien l'histoire des Antiquités de Phénicie, et la dédia à ABIBAL, roi de Béryte, en outre une histoire qui contenait en neuf livres l'ancienne théologie des Phéniciens". Gelijk P. J. V. zegt, zijn er van de vertaling door HERENNIUS PHILO fragmenten overgebleven in EUSEBII Praeparatio Evangelica, maar volgens MORERI ook nog in een werk van PORPHYRIUS. Veel is er over de echtheid van deze fragmenten getwist. Behalve MOVERS, wien P. J. V. aanstipt, heeft nog DODWELL in: A discourse concerning SANCHONIATON's Phoenician History, ze voor onecht uitgekreten. MoRERI verwijst verders naar DU PIN, Dissertation sur la Bible en op eene verhandeling over dit onderwerp van VAN DALEN. Er is van het fragment van SANCHONIATONS vertaling door PHILO eene uitgave van Prof. C. MÜLLER, de Fragmenta Historicorum Graecorum, Vol. III, p. 565, ed. FIRMIN DIDOT, 1849, met eene Latijnsche overzetting. Ik weet niet of er in het Hollandsch een afzonderlijk werk over den Phoeniciër bestaat, wel, dat ten minste de inhoud van 't genoemde brokstuk in 't Neêrduitsch te vinden is, bij: POLAK,

in

5493. BOIVIN.

6984. 3984.

3950.

RICCIOLI. PERRON. SIMSON. 6000. 5634.

op, onder anderen :

5872. 4004.

Encyclopédie, uitgegeven door DIDEROT, VIIde deel, bl. 872-889.

DES VIGNOLES, Chron. de l'Histoire Sainte, 1ste deel, bl. 111-118 en verv.

PERRON, Antiquité des Temps défendue, Caput I-VII.

SCALIGER, de Emend. Temp., bl. 366-372,
C. A. C.

enz.

Fiacre (I.; 57, 88, 145, 202, 277). Het schijnt, dat in het begin der regering van LODEWIJK XIV, deze publieke rijtuigen nog niet bestonden. Als uitvinder wordt genoemd zekere SAUVAGE, wonende in de Rue St. Martin, in een huis, dat tot uithangbord had, St.

FIACRE.

Vader LABAT (cen Jezuit), overleden in 1738, zegt, over deze rijtuigen sprekende : » Je me souviens d'avoir vu le premier carosse de louage qu'il y ait eu à Paris. On l'appelait le Carosse à cinq sous parce que l'on ne payait que cinq sous par heure. Six personnes y pouvaient être, parce qu'il y avait des portières qui se baissaient comme on en avait aux coches et carrosses de voiture. Le carrosse avait une lanterne placée sur une verge de fer, au coin de l'impériale sur la gauche du cocher. Il logcait à l'image ST. FIACRE, d'où il prit son nom en peu de tems, nom qu'il a ensuite communiqué à tous ceux qui l'ont suivi."

DE NAVORSCHER wordt verzocht hier bij te voegen de afkomst van het woord Impériale, in den zin als boven. G.

Vindt het Bestuur van DE NAVORSCHER het de moeite om nog eens terug te komen op ST. FIACRE, Zoo bied ik het navolgende,

mijns bedunkens, nog al aardige raadsel ter plaatsing aan:

On vous annonce une maison

'A louer en toute saison,

Elle a deux portes, trois fenêtres

Du Logement pour quatre maîtres,
Même pour cinq en un besoin

Ecurie (?) et grenier à foin;

St. Maartensliedjes (I.; bl. 8, 31, 64, 168,

Elle est dans un quartier, qui pourrait ne pas plaire 227, 259). Reeds veel is er over dit onder

En ce cas, le propriétaire

Avec certains mots, qui font peur,

Et sa baguette d'enchanteur,

Emportera, maison, meubles et locataire

Et tant fera, qu'il les mettra

En tel endroit, que l'on voudra.
On connait cet autel célèbre

A son écriteau singulier

Pris dans BARÊBE on dans l'Algèbre
Et l'on trouve au Calendrier

Son nom et celui du sorcier.

Ik weet niet wat met dat autel célèbre gemeend wordt, maar wel dat le nom du sorcier is FIACRE, en in den Calendrier staat op 30 Augustus. M. J.

Boter (I.; bl. 57, 108, 147, 356). De boterbereiding is, volgens Dr. MAAS, in het Noorden uitgevonden. Het is dan ook natuurlijk, dat men haren oorsprong dáár zoekt, waar de koudere luchtgesteldheid vergunt om stevige boter, zoowel te maken als te bewaren. GALENUS kende haar slechts in vloeibaren staat, gelijk zij in Griekenland en te Rome steeds voorkwam.

In Portugal, Spanje, het Zuidelijk gedeelte van Frankrijk en Italiën is de boter meer een geneesmiddel slechts spaarzaam bij den Artsenijmenger te verkrijgen dan wel een voorwerp van koophandel of huishoudelijk gebruik. Zoo werd eens de Keurvorst van den Paltz, FREDERIK II, op zijne reis door Spanje naar boter verlangende, tot eene Apotheek verwezen, en, terwijl men daar zijne verwondering over de begeerde hoeveelheid betuigde, ontving hij slechts een weinigje, dat, in eene blaas gesloten, oud en ranzig was. H. TH. LEODII Vita et Res Gestae FRIDERICI Palatini, 1665; Lib. VI.

J. SCHREUDER.

werp in dit Maandwerk gehandeld en nutteloos zoude het misschien zijn hierover verder uit te weiden, doch om kort te gaan, verwijs ik hem, die iets meer aangaande het bovenstaande vernemen wil, naar: » De Tilburgsche Avondstonden" van den Heer SCHOTEL, waar hij, van bl. 3 tot 90 eene allerbelangrijkste mededeeling zal vinden aangaande het leven van den heilige en van den oorsprong der gebruiken, die op St. Maartensdag in ons vaderland nog in zwang zijn. H. W. K.

Gheeft mit alle reverentie ende onderdanigheyt te kennen, PIETER JACOBSsoen BAST, van Antwerpen, in syn leven Mr. Plaetsnider, hoe dat de suppliant gheleeden circa ij L jaeren, deser waerelt is comen te overlyden, aende pestilencie, bynnen der stede van Leyden. Ende ouermits nu onlanghs ter kennisse van den suppliant is gecomen (by maniere van een pampier, sich intituleerende DE NAVORSCHER ofte iets dergelijcxs), dat des suppliants voornaem nyet en soude syn PIETER... maer PETRUS, ende daerenboven dat de suppliant soude syn gheweest een jonghlijngh, thoen hy sich in den houwlicken staete hadde begheuen, mitten eerbaere ende deughdrycke ADRYAENTJE SCHAECKENdogter, Soe ist dat de suppliant sich seer, doer sulcke ende dierghelicke injurieuse tale, beswaert ende becommert is ghevoelende; Verclaerende de suppliant mits desen, dat syn voornaem int nederduyts, altyt is gheweest PIETER (soe als alle de waerelden notoir bekent is), ende dat hy in die Latynse spraecke nyet anders en heeft kunnen scriberen, dan PETRUS; ende vervolghens dat de suppliant by synselff's houwlick alreets vyer cruijskens achter den rughge hadde, ende dat hy toen nyet en was gheweest een jonghlijngh, edog wel een jonghesel offte onghehoude persoen, hebbende hy by syn wyff dan oock deughdelyck kinderen verweckt, waervan er eilaes! twie aen die vermaledijde pestilencie afflyvigh syn gheworden. Verhoopende dat myn Hren hierop pertinent regard sullen believen te slaen, om des suppliants goet regt te maintineeren, opdat syn selffs persoen niet worde gedivideerd ende getjerceerd. 't welck doende:

Trekbrief met de kroon (I. ; bl. 58). Tot nog toe zag ik te vergeefs uit naar een antwoord op deze vraag. Bij gebrek aan beter, moge als oplossing gelden, dat van ouds in ieder huisgezin op Driekoningenavond een koek werd gebakken, waarin de huismoeder een boon of iets dergelijks verborg. Hij of zij, die bij 't omdeelen het stuk ontving, waarin de boon school, werd tot koning of koningin uitgeroepen en met de verdere regeling van het feest belast, terwijl al de gasten tot stipte gehoorzaamheid aan ieder bevel, dat van den koning uitging, verpligt waren. Misschien P. JACOBSSoen BAST van Antwerpen. kwam het in gebruik de boon te vervangen Leyden den iiij dach in Januario an. 1852.

coulisse, met de woorden: Securitas altera, d. i. Assurance seconde.

Ik vertrouw dat de penningkundigen W. D. V. en Tusco mij zullen toestemmen, dat die spreuk eigen was aan het geslacht BEAUFORT, en, door de Koningen HENDRIK VII en VIII, als daaruit gesproten, op hunne munten en zegels geplaatst is.

De Hertog van Beaufort voert steeds dit helmteeken, maar het motto luidt: Mutare vel | timere sperno, d. i. » Ik acht het beneden mij te veranderen of te vreezen".

te Amsterdam en de kerk te Oost-Zaandam prijkten, namelijk walvischbaarden als zegeteekens der Groenlandsvaart?

C. W. BRUINVIS.

Louwmaand (I.; bl. 155, 213, 214, 278). Ofschoon over de beteekenis dezer benaming reeds veel is in het midden gebragt en bijna alle de schrijvers daaromtrent aangewezen zijn, mag hier evenwel de vermelding niet ontbreken van de Verhandeling; voorkomende in een weinig bekend werkje, getiteld, Taelen Oudheidkundige Mengelstukjes door ANTONIUS DE ROOY, Dordrecht 1774; over de Naems

Porte-coulisse, sarrasine, cataracte, herse, treille; valpoort, valdeur en hekwerk, zijn de gewone benamingen van het verdedigings-reeden van Louw- en Sprokkelmaand. De schrijmiddel, dat binnen de poorten geplaatst werd, en reeds te Rome bekend was: zijnde door SYLLA met vrucht gebruikt tegen muitende benden.

GEEN NUMISMATICUS.

Portcullis. Op bl. 209 geeft TUSCO op, het geheele collegie van wapenen, ten tijde van Koning HENDRIK VIII, in Engeland. EDUARD VI, zoon en opvolger van dien Koning, reorganiseerde dat collegie, en bragt het getal der koningen van wapenen op 3; - dat der herauten op 6; en dat der poursuivants op 8. Welligt is het aan sommige lezeren van DE NAVORSCHER niet onaangenaam te weten, wie toen die betrekkingen vervulden, vooral, daar de volgende aanteekening omstreeks het midden der voorgaande eeuw naar de origineele acte is genomen. Zij luidt:

ver zegt in meening te verschillen van het gevoelen der HH. M. T. en H. v. W., medegedeeld in de Nieuwe Bijdragen tot Opbouw der Vaderlandsche Letterkunde, I. deel; en brengt breedvoerig zijne gronden bij, waarom hij den naam van Louwmaand als Loe, Looij of Loogmaand wil gelezen hebben, en van het Leerloogen of looijen, hetwelk in deze maand, kort na den slagttijd, inzonderheid werd uitgeoefend, afgeleid.

V. D. N.

Gutta Percha (I.; bl. 156, 295). De vraag: of bij het vermeerderd gebruik dezer zelfstandigheid, de aanwezige boomen niet spoedig uitgeput zouden worden, werd op blz. 295 ontkennend beantwoord, op grond dat de prijs anders wel zoude stijgen.

Belangrijk is een artikel over de Gutta Percha, voorkomende in N°. 10, jaargang 1851, van de Honigbij", waaruit ik het volgende afschrijf: >> Toen de eerste groote bestellingen van Engeland kwamen, hieuwen de bewoners (van Malacca), om het sap van den boom te bekomen, dien zonder overleg omver, maakten in den stam kerven op den afstand van ongeveer een voet, zetten de kokosnootschalen daaronder en vingen daarin de uitdruppende, in de lucht weldra verstijvende gom op, welks aanvankelijk wit weldra cene graauwachtige kleur aanneemt. Toen echter de aanvragen vermeerderden, verminderden door deze ruwe behandeling de bewoonde streken grootendeels, en het was te voorzien dat, zoo voortgaande, zelfs de groote voorraad dezer boomen in de uitgestrekte wouden uitgeroeid zou kunnen worden.

Van lieverlede begon men de waarde van dezen kostbaren boom te erkennen, en thans wint men de Gutta Percha op dezelfde wijze als de gom-elastiek of de kaoetsjoek uit de ciphania elastica. Men maakt namelijk insnijdingen, geheel op de wijze als in vele streken van Duitschland in het voorjaar de berken worden ingekeept. Men bekomt op die wijze van eenen gezonden, sterken boom in den loop van 8 dagen ruim 40 kil. gom. Wil uit de opening niets meer vloeijen, dan wordt

Gerard Boot (I.;bl.156,234;II.;28). Zijn geslacht voerde, zooals** veronderstelt, in hun wapen, een Swart, ofte Sabel Hart, in een Goud Schild." Zie BALEN, Dordrecht, bl. 997. Volgens een handschriftje in het bezit mijns 23 April 1605. Is WILLEM JANSZ. (BLAEU) van

het Geslachtswapen ware overbodig geworden, 11 Januarij 1606. Is WILLEM JANSZ, boecver

slechts in BEVERWYCK, Begin van Holland in 27 Feb. 1606. Is WILLEM JANSZ. (BLAEU)